جاسوس افزار چیست؟ | معرفی ابزارها و روش‌های پیشگیری از نصب، شناسایی و حذف جاسوس افزار از کامپیوتر و گوشی

در این مطلب سعی شده تا به اکثر مباحثی که در مورد جاسوس افزارها وجود دارد، پاسخ داده شود.

ممکن است تنها برخی بخش‌های این مقاله مورد نظر شما باشد، از این رو در ادامه عناوین بخش‌های مختلف آن لیست شده‌اند، تا بدون فوت وقت و سردرگمی بتوانید مطلب مورد نظر خود را مطالعه بفرمایید.

همینطور اگر سوال یا نظری در مورد این مقاله یا اطلاعات بیشتری در خصوص جاسوس افزارها داشتید، باعث افتخار ماست، که در انتهای همین صفحه، آن را برایمان یادداشت کنید.

جاسوس افزار چیست؟

اعمال مخرب جاسوس افزارها

انواع جاسوس افزار

نمونه‌هایی از اعمال مخرب جاسوس افزارها

چگونه از خود در برابر جاسوس افزار ها محافظت کنید؟

محافظت از گوشی در برابر جاسوس افزار

جاسوس افزار چیست؟

بطور کلی جاسوس افزارها، نرم افزارهایی مخرب یا بدافزارهایی هستند، که جهت نفوذ به سیستم یا دستگاه کاربر، جمع‌آوری داده و اطلاعات در مورد وی و ارسال این اطلاعات به یک شخص سوم طراحی شده‌اند.

جاسوس افزارها را می‌توان به دو دسته‌ی مخرب و قانونی تقسیم کرد، که حتی شکل قانونی آنها نیز با سرقت داده‌های مربوط به کاربر، در پی اهدافی تجاری مانند تبلیغات هستند.

اما آنچه توجه به آن بسیار ضروری است، قرار دادن کاربر در معرض انواع حملات سایبری به داده‌های وی، و سوءاستفاده از اطلاعات شخصی او توسط جاسوس افزارهاست.

جاسوس افزارها علاوه بر موارد فوق، تاثیرات مخربی نیز بر شبکه و عملکرد دستگاه و سیستم قربانی دارند و آنها را کند می‌کنند.

باج افزار چیست؟ | معرفی انواع باج افزارها و روش‌های مقابله با آن

جاسوس افزارها چه کار می‌کنند؟ - اعمال مخرب جاسوس افزار

همانطور که گفته شد، هدف جاسوس افزارها دسترسی به داده‌ها و اطلاعات کاربر است، چه آنکه بسیاری از سرویس‌های معتبر و قابل اعتماد کامپیوتر نیز، از ابزارهایی استفاده می‌کنند که رفتاری شبیه به جاسوس افزارها دارند.

از این رو وقتی به جاسوس افزار اشاره می‌شود، اغلب جاسوس افزارهای مخرب مدنظر است.

جاسوس افزار مخرب نوعی بدافزار است، که بدون اجازه کاربر بر کامپیوتر یا گوشی او نصب می‌شود و اعمال مخرب زیر را انجام می‌دهد:

۱. نفوذ

بواسطه بسته نصب برنامه، سایت‌های مخرب یا فایل‌های پیوست شده در ایمیل‌ها و ...

۲. نظارت و ضبط داده‌ها

بواسطه ضبط ضربات کیبورد، ضبط صفحه و دیگر کدهای ردیابی

۳. ارسال داده‌های سرقت شده

به صاحب جاسوس افزار، جهت (سوء) استفاده مستقیم یا فروش آنها به اشخاص ثالث

بطور خلاصه، جاسوس افزار اطلاعات محرمانه و شخصی کاربر را در دسترس مهاجم قرار می‌دهد.

این اطلاعات می‌تواند شامل مواردی از جمله موارد جستجو شده در مرورگرها توسط کاربر و خریدهای او باشد. علاوه بر این، این بدافزار می‌تواند فعالیت‌های بسیار خاص‌تر کاربر را نیز رصد و سرقت کند.

ویروس کامپیوتری چیست؟ | انواع ویروس کامپیوتری و روش های تشخیص آنها

داده‌های سرقت شده توسط جاسوس افزار اغلب شامل موارد زیر است:

۱. اطلاعات لاگین شامل شناسه‌ها و پسوردها

۲. پین‌های حساب‌های کاربری

۳. شماره‌های کارت‌های اعتباری

۴. نظارت و ضبط ضربات کیبورد (موارد تایپ شده توسط کاربر)

۵. ردیابی عادت‌های کاربر در جستجو در مرورگرها

۶. جمع‌آوری آدرس‌های ایمیل

جاسوس افزار چگونه یک دستگاه را آلوده می‌کند؟

جاسوس افزارها برای نصب و انجام اعمال مخرب، باید خود را مخفی کنند. از این رو روش‌هایی که این بدافزارها به یک سیستم نفوذ و آن را آلوده می‌کنند، اغلب زیر پوششی از سایت‌ها و دانلودهای معمولی و بنظر معتبر پنهان می‌شوند.

این بدافزارها از طریق برنامه‌های معتبر و سوءاستفاده از آسیب‌پذیری سایت‌ها، یا طراحی سایت‌ها و اپلیکیشن‌هایی خاص، سیستم‌ها را مورد نفوذ قرار می‌دهند.

 

روش نفوذ جاسوس افزار به یک دستگاه

یکی از روش‌ها، این است که جاسوس افزار خود را به یک برنامه که شما دانلود و نصب کرده‌اید، متصل می‌کند.

برخی برنامه‌ها نیز، موقع نصب از کاربر توافقنامه‌ای را درخواست می‌کنند که امکان نصب جاسوس افزار توسط آن برنامه بر سیستم کاربر را به وجود می‌آورد.

از جمله دیگر روش‌های نفوذ جاسوس افزار به کامپیوتر می‌توان به باز کردن لینک‌ها یا فایل‌های مخرب توسط کاربر اشاره کرد.

کرم کامپیوتری چیست؟ | انواع کرم کامپیوتری و روش های تشخیص آنها

انواع جاسوس افزار

جاسوس افزارها بطور کلی به ۴ دسته تقسیم می‌شوند:

جاسوس افزار تروجان

که به صورت یک بدافزار تروجان به سیستم نفوذ می‌کند و جاسوس افزار را به آن وارد می‌کند.

تبلیغ افزار

که بر فعالیت آنلاین شما نظارت می‌کند و از اطلاعات بدست آمده از رفتار کاربر، برای فروش یا ارسال تبلیغات مخرب استفاده می‌کند.

فایل‌های کوکی

کوکی‌های ردیابی که در برخی سایت‌ها تعبیه شده، تا رفتار کاربر را ضبط و رصد کند.

نظارت‌های سیستم

که تمام فعالیت‌های کاربر بر کامپیوترش را ردیابی می‌کند و اطلاعات حساسی چون موارد تایپ شده، سایت‌های بازدید شده، ایمیل‌ها و غیره را ضبط می‌کند.

کی‌لاگرها (Keylogger) نمونه‌ای از این نوع جاسوس افزارها هستند.

گفتنی است که مخرب بودن انواع جاسوس افزارها متفاوت است. به عنوان مثال کوکی‌ها تنها رفتار را رصد می‌کنند و داده‌های جمع‌آوری شده را به مهاجم ارسال می‌کنند.

نظارت‌های سیستم و تبلیغ‌افزارها خطرناک‌تر هستند و علاوه بر جمع‌آوری داده‌ها، می‌توانند تغییراتی را نیز در سیستم کاربر اعمال کنند که او را در مقابل تهدیدات سایبری، آسیب‌پذیر کند.

 

نمونه‌هایی از اعمال مخرب جاسوس افزارها

جاسوس افزارها جزو خطرناک‌ترین انواع بدافزارها هستند، که می‌توانند طیف گسترده‌ای از تهدیدات را، از خرابی‌های ضعیف تا آسیب‌های طولانی مدت مالی بر سیستم کاربران ایجاد کنند.

در ادامه ۳ نمونه از این موارد شرح داده شده‌اند:

سرقت داده‌ها و هویت

اولین و شاید مهمترین آسیبی که جاسوس افزارها بوجود می‌آورند، سرقت داده‌های شخصی قربانی جهت سوءاستفاده از هویت اوست. اگر بدافزاری به تمام اطلاعات موجود بر سیستم یا گوشی شما دسترسی یابد، می‌تواند هویت شما را جعل کند.

اطلاعاتی که برای این کار استفاده می‌شود، شامل تاریخچه جستجوهای ثبت شده در مرورگر، حساب ایمیل، پسوردهای ذخیره شده برای عملیات بانکی، خریدهای آنلاین و شبکه‌های اجتماعی است.

همچنین اگر از سایت‌های بانکی استفاده می‌کنید، جاسوس افزار می‌تواند اطلاعات حساب و کارت بانکی‌تان را بدزدد و با استفاده مستقیم جهت برداشت پول یا فروش این اطلاعات به اشخاص ثالث به شما صدمات مالی جدی وارد نماید.

تروجان چیست؟ | معرفی ابزارها و روش‌های شناسایی و حذف تروجان از کامپیوتر و گوشی

ایجاد خرابی در کامپیوتر

برخی جاسوس افزارها که طراحی ضعیفی دارند، باعث کند کردن سیستم و درگیر کردن بخش زیادی از حافظه آن می‌شوند و فعالیت کاربر را چه آفلاین و چه آنلاین، با اختلال روبرو می‌کنند. برخی از این بدافزارها می‌توانند برنامه‌های امنیتی اینترنت را نیز غیرفعال کنند، که این امر خطرات بسیاری از جمله نصب راحت دیگر بدافزارها را موجب می‌شود.

ایجاد اختلال در مرورگر

برخی جاسوس افزارها می‌توانند نتایج موتور جستجو را دستکاری کنند، و وب‌سایت‌های آلوده‌ای را به کاربران نمایش دهند، که حاوی فایل‌ها و لینک‌های مخربی هستند.

همچنین می‌توانند تنظیمات کامپیوتر قربانی را تغییر دهند و پاپ آپ‌هایی مخرب را بر سیستم وی باز کنند.

تبلیغ افزار چیست؟ | روش‌های مقابله با تبلیغ افزار

چگونه از خود در برابر جاسوس افزار ها محافظت کنید؟

در اولین گام، بهترین کار، جلوگیری از آلوده شدن سیستم به جاسوس افزار است. و البته باید توجه داشته باشید که تنها دوری گزیدن از دانلود برنامه‌های مشکوک و پیوست‌های موجود در ایمیل‌ها، همیشه کارساز نیست. گاهی منابع و وب‌سایت‌های معتبر نیز مورد حمله قرار می‌گیرند و سیستم شما را آلوده می‌کنند.

در قدم بعدی، بهتر است از راهکارهای امنیتی اینترنت مانند آنتی ویروس ها استفاده کنید. چراکه علاوه بر جلوگیری از آلوده شدن کامپیوتر و گوشی شما، در صورت آلوده شدن، جهت حذف بدافزارهای جاسوسی شناسایی شده بر سیستم‌تان، به شما کمک می‌کنند.

نکات امنیتی جهت جلوگیری از جاسوس افزارها

۱. وقتی وارد سایتی می‌شوید و صفحه‌ی کوچکی پایین صفحه سایت باز می‌شود که از شما می‌خواهد کوکی‌ها را بپذیرید، بسیار مراقب باشید، چراکه با موافقت کردن، رفتار شما توسط آن سایت رصد می‌شود.

۲. از افزونه‌های آنتی-ترکینگ یا ضد-ردیابی در مرورگرتان استفاده کنید.

۳. سیستم عامل و برنامه‌های موجود بر گوشی و کامپیوتر خود را مرتب بروزرسانی کنید. چراکه بسیاری از بدافزارها از جمله جاسوس افزارها می‌توانند از آسیب‌پذیری‌های موجود در آنها استفاده کنند و دستگاه شما را آلوده سازند.

 

محافظت از گوشی در برابر جاسوس افزار

۱. از منابع غیرمعتبر برنامه دانلود نکنید

منابع غیرمعتبر یا دانلود مستقیم برنامه‌ها، امری بسیار پرریسک است و احتمال آلودگی گوشی شما به بدافزارها را بشدت افزایش می‌دهد.

گفتنی است بدافزارها در منابع معتبر نیز وجود دارند و دستگاه بسیاری از کاربران را نیز آلوده می‌کنند. ما در بیت‌بان بارها در خصوص بدافزارهای موجود در گوگل پلی که یکی از معتبرترین فروشگاه‌های اندرویدی است، هشدار داده‌ایم.

بنابراین نرخ آلودگی منابع غیرمعتبر بسیار بیشتر است و ضروری است که کاربران نهایت دقت را داشته باشند.

۲. به ناشران برنامه‌ها دقت کنید

برخی جاسوس افزارها خود را در قالب برنامه‌های معروف و عادی مانند جیمیل یا فیسبوک پنهان می‌کنند. جهت اطمینان، به نام ناشر برنامه در توضیحات آن توجه کنید و قبل از دانلود و نصب، آن را صحت‌سنجی نمایید.

۳. در خصوص دادن مجوز به برنامه‌ها، سخت‌گیر باشید

برخی برنامه‌ها بسته به کارکردی که در معرفی خود بیان کرده‌اند، هیچ نیازی به دسترسی به دوربین یا میکروفون گوشی شما ندارند، اما هنگام نصب، مجوز دسترسی به آنها را از شما درخواست می‌کنند، که این می‌تواند نشانه‌ای بر کارکرد مخرب برنامه باشد.

۴. بر لینک‌های داخل پیام‌ها کلیک نکنید

این امر می‌تواند باعث هدایت ما به وب‌سایتی مخرب و نصب خودکار جاسوس افزار بر گوشی شما گردد.

۵. ضدبدافزار نصب کنید

حتی اگر تمام موارد بالا را هم رعایت کنید، باز هم احتمال نصب جاسوس افزار بر گوشی شما وجود دارد. از این رو نیاز به یک آنتی ویروس قوی و پیشرفته، نیازی ضروری است و امنیت دستگاه شما، داده‌ها و تراکنش‌های مالی‌تان را بشدت بهبود می‌بخشد.

ضدبدافزار هوشمند بیت‌بان با تحلیل لحظه‌ای و ۲۴ ساعته‌ی گوشی یا تبلت کاربر، نرم‌افزارهای نصب شده یا در حال نصب را بررسی می‌کند، و در صورت بدافزار یا ویروس بودن، کاربر را از وجود آنها مطلع می‌سازد. همچنین حذف امن آنها را، به راحتی برای کاربر ممکن می‌گرداند.

 

شناسایی انواع بدافزارها توسط ضدبدافزار بیت‌بان

محافظت از کامپیوتر در برابر جاسوس افزار

۱. از مسدود کننده (بلاکر)های پاپ آپ استفاده کنید

بسیاری از مرورگرها دارای بلاکر هستند و کافی است آنها را فعال یا دانلود نمایید.

۲. برنامه‌های قابل اجرا را به یک لیست از اجازه‌ها محدود کنید

شما می‌توانید با این کار اجرا شدن برنامه‌ها و دسترسی‌های آنها را کنترل کنید، بطوریکه پیش از اجرا شدن، مجوزها از شما درخواست شود.

۳. تا جای ممکن از لینک‌ها و پیوست‌های داخل ایمیل‌ها بپرهیزید

در صورت علاقمندی می‌توانید گزارشی که در مورد جاسوس افزار فوق پیشرفته پگاسوس در سایت بیت‌بان منتشر شده است را مطالعه نمایید.