تبلیغ افزارها حجم قابل توجهی ازآلودگی سیستم‌ها و دستگاه‌ها به بدافزارها را تشکیل می‌دهند. طبق آماری که شرکت Avast در سال ۲۰۱۹ منتشر کرده، بیش از ۷۰ درصد سیستم‌ها و دستگاه‌های دارای بدافزار، آلوده به تبلیغ افزار هستند.

در این مطلب سعی شده مباحث اصلی در مورد تبلیغ افزارها شرح داده شوند. لیست موارد مطرح در این مطلب، عبارتند از:

تبلیغ افزار چیست؟

روش درآمدی تبلیغ افزارها

۸ علامت آلودگی یک سیستم به تبلیغ افزار

تبلیغ افزار چگونه به سیستم شما نفوذ می‌کند؟

انواع تبلیغ افزارها

تاریخچه‌ی تبلیغ افزارها

تبلیغ افزار مک

تبلیغ افزارهای موبایل (گوشی‌های هوشمند)

تبلیغ افزارها سراغ چه کسانی می‌روند؟

اگر مورد حمله‌ی یک تبلیغ افزار قرار گرفتید...

چگونه از خود در برابر یک تبلیغ افزار محافظت کنیم؟

 

تبلیغ افزار چیست؟

 

تبلیغ افزار یک برنامه‌ی کامپیوتری است که بسته به عملکردش، می‌تواند نرم افزار یا بدافزار باشد. اما بطور کلی تبلیغ افزار، نرم افزار/بدافزاری است که بدون موافقت کاربر و کسب اجازه از او، به نمایش تبلیغات بر صفحه‌ی دستگاهش می‌پردازد.

تبلیغ افزارها، یا تبلیغات را داخل خود برنامه نمایش می‌دهند، یا شما را به دانلود برنامه‌ای دیگر ترغیب می‌کنند.

تبلیغ افزارها اغلب در صفحات وب فعالیت می‌کنند. به این صورت که وارد وب سایتی می‌شوید و یک سری pop-up برای شما باز می‌شود که اغلب با پیام‌هایی مانند «شما برنده‌ی ساعت فلان یا گوشی تلفن بهمان و ... شده‌اید.» سعی در فریب شما و گرفتن کلیک بیشتر دارند.

روش درآمدی تبلیغ افزارها

 

تبلیغ افزارها معمولا به یکی از سه شکل زیر کسب درآمد می‌کنند:

• به ازای هر دفعه‌ای که شما بر یکی از تبلیغات نشان‌ داده شده توسط تبلیغ افزار کلیک می‌کنید. (Pay-per-click)
• به ازای هر دفعه‌ای که یکی از تبلیغات آن توسط شما بازدید بگیرد. (Pay-per-view)
• به ازای هر بار نصب اپلیکیشن تبلیغ شده. (Pay-per-install)

 

تهدید مانای پیشرفته | حمله APT چیست؟ 

۸ علامت آلودگی یک سیستم به تبلیغ افزار

 

• تبلیغات در جایی که نباید، نشان داده می‌شوند.
• صفحه‌ی اول مرورگر شما، بطرز مرموزی و بدون اجازه‌ی شما، تغییر می‌کند.
• صفحاتی از وب که شما مرتبا از آنها بازدید می‌کردید، به درستی نمایش داده نمی‌شوند.
• لینک وب‌سایت‌ها به صفحه‌ای دیگر هدایت می‌شوند. برای مثال شما یک لینک را که می‌دانید از آن کدام صفحه است باز می‌کنید اما صفحه و سایتی دیگر باز می‌شود.
• مرورگر اینترنت شما کُند می‌شود.
• افزونه‌ها، نوار ابزارها (Toolbar) یا پلاگین‌هایی بر مرورگر شما اضافه می‌شوند.
• سیستم شما به طور خودکار، نرم‌ افزارهایی را دانلود می‌کند.
• مرورگرتان خراب می‌شود.

 

تبلیغ افزار چگونه به سیستم شما نفوذ می‌کند؟

 

تبلیغ افزارها اغلب از دو راه به رایانه یا گوشی هوشمند شما نفوذ می‌کنند:

 

• اولین راهی که تبلیغ افزارها برای آلوده ساختن یک دستگاه دارند، پنهان شدن‌ در یک نرم افزار است. در واقع شما یک نرم افزار (عمدتا رایگان) را دانلود می‌کنید. اما تبلیغ افزار داخل آن پنهان شده و پس از نصب، شروع به نشان دادن تبلیغات متعدد و آزار دادن شما از این راه می‌کند.
• راه دومی که تبلیغ افزارها برای نفوذ و توسعه‌ی خودشان در پیش می‌گیرند، صفحات وب است. تصور کنید شما در مرورگر خود چیزی را جستجو و صفحه‌ای را باز می‌کنید. سپس متوجه می‌شوید که دچار بمباران تبلیغاتی شده‌اید و pop-up ها به تعداد زیادی و پشت سر هم در حال باز شدن هستند. یا ممکن است متوجه شوید بدون اینکه بر لینکی کلیک کرده باشید، برنامه‌ای بر سیستم‌تان در حال دانلود شدن است. اما اگر متوجه این اتفاقات نشده باشید، آن برنامه بر سیستم شما نصب می‌شود و اطلاعات شما را جمع‌آوری می‌کند. از این طریق می‌تواند شما را به وب سایت‌هایی که عملکردی شبیه به بدافزارها دارند هدایت کند، یا با توجه به تاریخچه‌ی جستجوهای شما و تحلیل علاقه‌مندی‌هایتان، تبلیغاتی مرتبط را به شما نمایش دهد.

باج افزار چیست؟ | معرفی انواع باج افزارها و روش‌های مقابله با آن

انواع تبلیغ افزارها

 

 شاید تبلیغ افزارها را بتوان بر اساس نوع عملکرد و روش نفوذشان طبقه‌بندی کرد. بر اساس آنچه در بالا گفته شد، دو نوع تبلیغ افزار وجود دارد. که یکی عملکرد آزاردهنده‌اش را در یک برنامه‌ی کامپیوتری مانند اپلیکیشن‌ها پنهان می‌کند. برای مثال شاید برای شما هم پیش آمده باشد که بدون اطلاع خودتان به یک گروه یا کانال تبلیغاتی تلگرامی دعوت شده باشید. این یعنی شما مورد نفوذ یک تبلیغ افزار بوده‌اید.

نوع دیگر تبلیغ افزارها که بسیار هم گسترده‌تر از نوع اول است، آنهایی است که از طریق صفحات وب به سیستم شما نفوذ می‌کنند. این تبلیغ افزارها تنظیمات مرورگر شما را تغییر می‌دهند یا موتور جستجویی که همیشه با آن کار می‌کنید را عوض می‌کنند.

جالب است بدانید تبلیغ افزارها، برای سیستم‌ عامل‌ها و دستگاه‌های مختلف، انواع و نسخه‌های متفاوتی دارند.

تاریخچه‌ی تبلیغ افزارها

 

 در اواسط دهه‌ی ۹۰ میلادی، متخصصان اولین تبلیغ‌افزار را در دسته‌ی بزرگتر جاسوس افزارها قرار دادند. اما به سرعت متوجه شدند که تبلیغ افزارها به نسبت جاسوس افزارها، آسیب بسیار کمتری به کاربران می‌زنند. در نتیجه آنها را در دسته‌ی برنامه‌های ناخواسته (PUP) قرار دادند، برنامه‌هایی که مستقیما تهدیدی برای شما ندارند اما، بعید است شما تمایلی به نصب و کار با آنها داشته باشید.

در آن دوره تبلیغ افزارها حتا قانونی به حساب می‌آمدند، چراکه بسیاری از کسب و کارهای قانونی و معتبر هم، نرم افزار تبلیغاتی خود را داشتند.

در بازه‌ی سه ساله‌ی سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۰۸، گستردگی و استفاده از تبلیغ افزارها به اوج خود رسید و بعد از آن، مقامات دولتی ذی‌ربط، اقدام به کشف و پیگیری این نیمه بدافزارها کردند!

همچنین از طرفی به وجود آمدن adblocker ها باعث جلوگیری از تمامی انواع تبلیغات شد. این امر به ضرر کسانی بود که به طور قانونی به تبلیغات می‌پرداختند.

با اینکه رفته رفته تمهیدات رفع خطر و جلوگیری از آزار تبلیغ افزارها بیشتر شده، اما جالب است بدانید در سال ۲۰۱۸، تبلیغ افزارها رتبه‌ی دوم را میان افزارهایی که کاربران را با تهدید، خطر یا آزار روبرو می‌کنند، کسب کردند. رتبه‌ی اول را هم همانطور که قابل حدس است، تروجان‌های بانکی در اختیار دارند.

 

ضدبدافزار بیت‌بان برای جلوگیری ازانواع تبلیغ افزارهای گوشی و تبلت

 

تبلیغ افزار مک

 

یک باور عمومی وجود دارد که کاربران مک، از بدافزارها در امان هستند. علت این امر هم وجود سیستم ضدبدافزار XProtect در مک است، که عملکرد خوبی در تشخیص و کشف بد افزارهای شناخته شده دارد. از طرف دیگر به علت تعداد بیشتر کاربران ویندوز، مجرمان سایبری ترجیح می‌دهند تمرکز خود را بر آنها بگذارند و خیلی به دنبال دردسر مک نباشند. اما در چهار پنج سال گذشته، این واقعیت تغییر کرده و آماری نشان می‌دهد که در سال ۲۰۱۷ تعداد تبلیغ افزارهای مک نسبت به سال گذشته‌اش، سه برابر شده است.

اولین تبلیغ افزار مک در سال ۲۰۱۲به وجود آمد و از آن پس، تعدادشان رو به افزایش است. یک دسته از کسانی که این تبلیغ افزارها را تولید می‌کنند، مجرمان سایبری و هکرها هستند و دسته‌ی دیگر، کسب و کارهایی‌اند که با بهانه‌ی تولید محصول واقعی، تبلیغ افزارشان را هم تولید و پخش می‌کنند.

متاسفانه بیشترین سهم تبلیغ افزارهای مک را آنهایی تشکیل می‌دهند که درون یک بدافزار تروجان قرار گرفته‌اند. بد افزاری که ظاهری اعتماد برانگیز دارد اما، در اساس بسیار خرابکارانه رفتار می‌کند.

بیشتر تبلیغ افزارهای مک همانند نوع دومی که در بالا به آن اشاره شد رفتار می‌کنند. یعنی با تغییر در تنظیمات مرورگر و موتور جستجو، و دانلود و نصب برنامه‌هایی مشکوک.

در نهایت اینکه گرچه مک کمتر از ویندوز در معرض بدافزارها و بطور خاص تبلیغ افزارهاست اما، نمی‌توان گفت از این تهدیدات و حملات در امان است. به همین دلیل کاربران مک نیز باید با حواس جمع و آگاهی و استفاده از ضدبدافزارها، به مراقبت از سیستم خود بپردازند.

تبلیغ افزارهای موبایل (گوشی‌های هوشمند)

 

اگر متوجه شدید که آیکونی ناآشنا به صفحه موبایلتان اضافه شده یا نوتیفیکیشن‌های تبلیغاتی زیادی بدون موافقت و اجازه‌تان برای شما ارسال می‌شود، احتمال دارد که دستگاه‌تان به تبلیغ افزار آلوده شده باشد. بطور کلی گوشی‌های تلفن همراه از دو راه به تبلیغ افزارها آلوده می‌شوند:

 

• همانند آنچه گفته شد، یکی از راه‌‎های آلوده شدن موبایل‌ها به تبلیغ افزار، از طریق مرورگرهای وب است. این تبلیغ افزار ها با کدهای جاوا اسکریپتی، کاربر را به صفحه‌ی مورد نظرشان هدایت می‌کنند.

همچنین اگر متوجه شدید که تلفن همراه شما مدام پاپ-آپ باز می‌کند، چند راه برای رفع آن وجود دارد؛ استفاده از یک مرورگر دیگر، غیر فعال کردن کد جاوا اسکریپتی یا نصب یک مرورگر با adblocker.

 

• راه دیگری که گوشی‌های تلفن همراه به تبلیغ افزار آلوده می‌شوند از طریق اپلیکیشن‌هاست. این تبلیغ افزارها تبلیغات‌شان را به شکل‌های مختلفی از تمام صفحه، تا آمدن در نوتیفیکیشن بار و ... به کاربر نشان می‌دهند. بسیار مراقب این تبلیغ افزارها باشید، چراکه حتا گوگل پلی هم شامل بسیاری از آنهاست.

البته این نکته را هم مد نظر داشته باشید که اپلیکیشنی که رایگان است، برای کسب درآمد ناچار است تبلیغات کند و بالعکس اپلیکیشنی که خدمات غیر رایگان دارد، طبیعی است اگر تبلیغی را نمایش ندهد.

همچنین گاهی با پرداخت مبلغی مشخص و خرید یک حق اشتراک یا کاربر ویژه شدن، تبلیغات برای شما غیر فعال می‌گردند.

تبلیغ افزارها سراغ چه کسانی می‌روند؟

همانطور که قابل حدس است تبلیغ افزارها خیلی کمتر به سراغ کسب و کارها می‌روند تا افراد و کاربران معمولی. تبلیغ افزارها کاربران را در هر مسیری که ممکن باشد پیگیری می‌کنند. از مرورگرهای وب و لینک‌های هدایت شده، تا کانال‌های تلگرامی و انواع اپلیکیشن‌ها و ... .

 

اگر مورد حمله‌ی یک تبلیغ افزار قرار گرفتید...

اگر احساس کردید که تبلیغ افزاری سیستم شما را مورد تهدید و حمله قرار داده، اولین گام، بک آپ گرفتن از تمام فایل‌هایتان است. گام بعدی شاید غیر فعال و حذف کردن برنامه از سیستم‌تان باشد. اما دو مانع بر سر راهتان وجود دارد. اول اینکه ممکن است اصلا نام تبلیغ افزار را ندانید، تا پیدا و پاکش کنید. مورد دیگر آنکه ممکن است تبلیغ افزار مورد نظر دارای Resuscitator باشد. در این صورت حتا اگر تبلیغ افزار را پیدا و حذف هم بکنید، خود به خود دوباره نصب خواهد شد.

بنابراین توصیه‌ی ما این است که یک برنامه‌ی امنیت سایبری معتبر یا در واقع یک ضدبدافزار قوی بر سیستم خود نصب کنید. پس از اسکن کردن و حذف تبلیغ افزار، توصیه می‌کنیم رمز عبور سیستم، ایمیل و شبکه‌های اجتماعی، سایت‌هایی که از آنها خرید می‌کنید و تمام وب‌سایت‌های حساس خود را تغییر دهید.

چگونه از خود در برابر یک تبلیغ افزار محافظت کنیم؟

 

نکته‌ی اول اینکه، به برنامه‌هایی که می‌خواهید دانلود کنید بیشتر توجه نمایید، خصوصا اگر رایگان هستند.

پس از دانلود برنامه، هنگام نصب، یک صفحه باز می‌شود که شامل یک متن است و مقررات و ضوابط و شرایطی در آن ذکر شده. آن قسمت را تا جایی که برایتان مقدور است با دقت کافی بخوانید و نخوانده دکمه‌ی «موافقم» یا agree را نفشارید.

به permission ها یا همان دسترسی‌های که برنامه از شما می‌خواهد بسیار توجه کنید. بخشی از کارکرد تبلیغ افزار ممکن است در این قسمت ذکر شده باشد.

تا جای ممکن وارد سایت‌های (دانلود) غیر قانونی نشوید و از منابعی جز آنها که شناخته شده هستند، مانند گوگل پلی و اپ استور، اپلیکیشنی را دانلود نکنید. (برای مثال همیشه به برنامه‌هایی که از طریق ایمیل یا تلگرام برای شما فرستاده می‌شود، مشکوک باشید.)

نکته آخر در مورد حفظ امنیت گوشی یا کامپیوتر در برابر تبلیغ افزارها، استفاده‌ی مدوام از یک برنامه‌ی ضدبدافزار قوی و بروز رسانی مدوام برنامه‌هایی است که بر سیستم‌تان نصب است.